Ama, bibaxt resli les kana vov sas 18 berśengo thaj kana vov sas zoraleste phabardo ande jag, kaj kerdili pes ande karavana, thaj zorasa kerda les te mukhel o baśalavipe soske sas les phara (rane) pe lesko bićaćo (stingo) vast. O Reinhardt reslo pes te naśel katar pesko bangipe (invalidipe) kaj adaptirisarda peske gitarake baśalipenaske texnike ka pesko bangipe, ekh fakto savo kerda efekto pe e ćhana ande save o ciganono dźaz baśaldindol pe adives.

O Reinhardt avgutneste aćhilo maśkarthemutneste (internacionalno) aśundo sar o śerdavno (lidero) vaś o Quintette du Hot Club de France ande e maśkarin e 1930-ne berśeske. E e Quintette-sosa, sar ekh kotor katar aver ansamblja, thaj sar ekh solisto, o Reinhardt kerda paśe 1, 000 audio ramosaripenata ande pesko źivdipe (trajo). Vov aćhilo o dumodavno (aźutori) vaś e Pariźikane dźaz scene, i telal e nazistikani okupacija, thaj kerda koncertura ande e Europa thaj e Amerikake Kidinde Śtatura (USA). Ando o 1953-to berś, vov trada fatalno godjako ratźape, savo ciknjarda ekh inke frutodini (produktivno) kariera, kana vov sas 43-ne berśengo.

O Reinhardt sas ekh vastno (importantno) efetko keravno vaś gitaristura katar sa e dunjava (lumja), gadaleske lesko palmukhipe źal but maj dur katar o ciganono dźazo. Vov sas pionero pe texnike vaś solo gitara improvizacija thaj leske den pe leske godi sar ekh katar em e bare dźaz gitara davne (kontributorja) ande e istorija. Ekh kompozitoro ande pesko korkoro ćaćipe (xakaj), vov si źanglo vaś but melodije ande o ciganono dźaz repertoaro, sar ande “Minor Swing” thaj “Nuages,” sar i ande maj zalaga (xanci) źangli, biresavdi orkestrani kompozicija.

O ciganono dźaz astarel te inklel sar ekh źanro turjal o 1950-to berś kana e muzikantura kasa o Reingardt kerda buki anglegele te baśalen leski muzika. Ama, o termino “ciganono dźaz” (thaj leske ekvivalentura ande aver ćhiba) ni line te trubusardindon źi turjal o 1970-to berś, palal o źungdavipe (renesanso) vaś e Reinhardteski muzika katar e sintone kotoravne (membrura) vaś o njamcono kolektivo Musik Deutscher Zigeuner. Khajekh katar e sintone thaj manouchane komune line e Reinhardteski muzika sar etinikaneste representuime praktika, źi kana aver na-roma i von kerenas muzika kaj sas sar lesko stilo. O ciganono dźaz de atoskara reslo źi ka ekh barvali industijaki niśa ande sa o globuso (lumja), ama vov aćhel em but aśundo ande e Khamteluni (Western) Europa.

Ciganono dźaz si xarakterizirime em but vaś peski referencija ka e Reinhardteski muzika, thaj specialno, vaś gitara centralno, sastrune dorjaki instrumentacija; ekh repertoaro kaj si kerdo em but katar e swing melodije katar e 1930-to thaj 1940-to berśa, thaj kaj andrethol maj but katar e Reinhardteske źangle kompozicije; ekh cikno gruro improvizacijako formato; idiosinkretikane gitare texnike; thaj o trubusaripe vaś ekh specialno tipo gitara kaj si źangli sar “Selmer” aj “Selmer- Maccaferri.” Khajekh ciganone dźaz reportoarja thonandre gilja ande romani ćhib. Ama, e Reinhardteski muzika naśti specialno te avel kategorizirime sar “ciganono dźaz,” soske o paluno si ekh źanro kaj kerdilo pes but palal lesko meripe. O Reinhardt śaj khajma ka godisarelas peski muzika te avel ekh dźazoski forma, kaj si korkorutni katar leske etnikane radikalja.

Adives, maj but katar e ciganono dźaz baśalne źanenen kaj o Reinhardt inklel katar e roma, ama e dori vaś o manuśnipe (etnikanipe) karing o źanro aćhel problematikano. Date o ciganono dźaz si komonalno doridindo e romane komunenca, thaj specialno e manouchenca thaj e sintenca, vov naj trubusardo rerpresentativno vaś e baśalipenaske thaj e aśunipenaske praktike kadale komunengo. E źanroske asocijacije e manuśnipenasa keren les sar ekh vordon vaś stereotipura vaś e roma sar naturalno muzikalne thaj improvizacionalne. Vaźe, o ciganono dźaz aćhel ekh vastni (importatno) emblema vaś kulturno identiteto bute manouche thaj sintone grupenge, thaj si ekh vastno xajng vaś barikanipe, lośalipe, thaj loveanipe. O ciganono dźaz si i xarakterizirime sar e ekh “podo [phrut]” maśkar e romane thaj e na-romane grupe, katar save e palune si but thodine andre ande lesko keripe thaj aśunipe.

Siv B. Lie
Translacija: Angel L. Ivanov