Avgo vorba

Ki Europa akana isi but khelibaskere festivalora. E bare Europakere forora regularno organizirinena olengere Romane festivalora, kote so lena than artistora kotar e sasto kontinento. Sar so e Romane khelibaskere festivalora vi dured reproducirinena pes bajrovena, kidijal e Romane artistora lena pesko shaipe te keren e festivalora sar olengere platforme kotar so ulavena peskere bucha e Romencar thaj na-Romencar. Buteder kotar e festivalora sikavena thaj vi e na-romane artiston kolen isi mangin te sikljon sar te keren i diseminacija kotar e javera Romane khelimata. O timo pala o editiribe kotar i sekcija »Khelibe« taro o RomArchive lijas pesko fokuso pe festivalora, kote so e artistora si Roma thaj na-Roma thaj von jekhe averestar sikljovena, reflektirinoj moderno resarin savi so frekfentno legarela e kuraton pe Romani festivalora.

Yagori Festivalo (Oslo, Norvegija)

Vazhno si te dikhen pes e romantichno ideje pala o »Gypsiness/Ciganizmo« kola so dzana dureder thaj si koucho than ko Romano muzikako marketing (Malvinni, 2004). But muzichko festivalora si komercijalizirime sar funda kotar e stereotipno ideje thaj pikture ciljosar te kheren atrakcija e publikake thaj te biknen majbut tiketora. Amaro fokuso ki akaja sekcija si o festival organizirim okotar e Roma, kote i madzoriteta kotar e artistora si Roma. Ki amari Festivaleski Kolekcija, amen chuvas i kerdi buchik otar o fotografo Zoran Garic, savo so oficijalno si dokumentirimo pe Festivalo Yagori.

O Festivalo Yagori si internacionalno Romano muzikako festival kova so sako bersh sine organizirimo ko Oslo, Norvegija, crdindoj kotar e 1998 bersh. O festival sine inicirimo te kherel pes kotar e lacho pendzardi Romani gilavutni Raya thaj olakeri familija. I Raya keldas ki kelin/performansa khetane e Romen Theatrosar khana sine pe turneja ki Sovijetsko Unijako avgo kotor katar e 1950 shel bershipe. Voj crdija te trail ki Moskva ko agor voj avilas jekh kotar e maj-pindzarde tetarsko akterija. Ko1967 geli ki Norvegija, odotar crdija olakeri internacionalno karijera. Voj ikaldas avri buteder albumora, kerda but turneje resljarindoj uche thana thaj prepindzaripe ki sasti Europe, Amerika thaj Azija. I Raya sar jekh zurali lache prepindzardi bari Romani artistikani rajoni, lijas than ko manushikane hakaja thaj si Romani rettigheter/obudcmano (pala e Romane Hakaja). Sar prepindzaripe pala olakeri kerdi buchi voj sine elektirimi kop arlamento ki Internacionalno Romani Unija.

Mashkar olakere glavno resljarina so vazdijas/kerdas si o FestivaloYagori, savo so sine lache resljardo thaj barilo vi avilo kotor katar glavno/vazhno Osloski kulturalno scena. Jekh kotar e festivaleske ciljora si te prezentirinen pes e legarutne bare internacionalno Romane muzikantora, leindoj I muzika thaj I kultura te lacharel pes o javutno haljovibe thaj prepindzaripe mashkar e Roma thaj e javera minoritetenge grupe sar vi avere minoritetenge grupe vazdindoj odoleja i multikulturno Norvegija.

I Natasha Udovikova Bielenbergissieayakichej. Ko efta bersh voj kerdas olakero debi/avgo javutno sikavibe ko Romen Theatroki Moskva, Rusija, thaj sine mishto resljardi. I Natasha khelela buteder kotar e panda bersh thaj ola isi olakero specifichno stilo, kova si kombinirimo kotar murshikani thaj dzuvlikani gestikulacija. Voj kerdas o koreografijako ›Gypsy‹ Romano kotor e Madonake khana geli pe »Sticky & Sweet Tour« (Turneja Sticky & Gugli) ko 2008/09 bersh. Kotar e 1998 bershi Natasha thaj olakeri familija achovena/organizirinena vi dureder o Festivalo Yagori. Odoleja, voj na numa so kherela promocija thaj sikavela e Romengero barvalipe, numa vi avrijal kotar i scena kherela buti ko shkole thaj educirinela e sichlaren pala o Romano Holokaust thaj pe sa e nivelura kotar e diskriminacija so trujal e vrama naklkas i Romani komuniteta.

Ki kolekcija kotar e FestivaloYagori andre si chuvde buteder kotar e shovar desh fotografije kotar o Zoran Garic, kolencar e kameraja si astarde e energichno khelibaskere momentora kotar e Romane khelutne thaj muzikantora kotar e sa e Europakere riga. Andre isi Flamengo artistora pa si dzi ko Romanijakere thaj Chacherigeskere Europakere grupe, i kolekcija sikavela o javeripa kotar e romane komunitetake khelina.

O Garic si bijamo ko Novi Travnik, Bosnia & Herzegovinako, 1966 bersh. Ki vrama khana kerela sine peske studije pe zhurnalizmo, vov crdijas te kherel buchi ko fotografsko studio ko 1987 bersh thaj odotar crdija te fotografirinel. »Mange kodo naj numa buchi, si pasija /mangin«, phendas vov. »Resljarde man e Rayasar thaj e Natashasar pe 2008 bersh duj bersh pala kodo dikhibe me phuchlem lender shaj li me te avav te kerav fotografije ko Gypsy Muzikako Festivalo Yagori«. Vov kerdas buchi e Rayasarthaj e Natashaja sa dziko 2010 bersh sine but loshalo so si kotor katar e bishto Festivalo Yagori ko 2018 bersh: »Me ka ovav odori me kamerencar. Miro mangipe pala i fotografija nikana naj te nashavel pes, pakjav kaj kidijal ka dzal dureder mire manginasar o FestivaloYagori«.

Khamoro Festival (Praha, Czechko Republika)

Khamoro (ki Romani chib si »kham«) si majbaro thaj mapindzardo festivalo ki luma kote so avena e maj-pindzarde profesionalno Romane artistija. O festivalo, kova so kotar e 1999 bersh sine organizirimo kotar e Pragaki bi gavernoski organizacija Slovo 21, regularno kherela unikatno koncertora kote so lena than Romane grupe thaj bendora kotar e sasti luma. Ko Festivalo isi egzebicije, kherena pes filmeske khedina, butikeribaske sesije pala o khelibe vi specijalizirime khedimata sar so si e konferencije pala e Romane tematora. Numa o fundamentalno bar ko akava Festivalo si i romani muzika, sar vazhno kotor kotar e lumako kulturako barvalipe.

Upre – tele pashe 140,000 manusha kotar e Czechko Republika kotar e avera thana lena than ko Festivalo Kamoro pe nakhle bersha. Chaches, kotar i vrama khana crdijas o Festivalo kerdas pes bari atrakcija e manushenge so avena avrijal kotar e Chehisko Republika, genindoj e manushen ki vizita kotar e US, Kanada thaj i Teluni Afrika.

Kotar e 1999 bersh, o Festivalo Khamoro sine than buteder kotar e 160 profesonalno Romane bendonge, buteder kotar e sharvar desh thema kotar e luma. Sa akala bersha si azhutisarde kotar e buteder lache pindzarde Chehijake anava, kotar o Václav Havel, Petr Pithart, Libuše Benešová thaj o Ramiro Cibrian.

Rights held by: Rosamaria E. Kostic Cisneros (text) — Sarita Jasarova (translation) | Licensed by: Rosamaria E. Kostic Cisneros (text) — Sarita Jasarova (translation) | Licensed under: CC-BY-NC 3.0 Germany | Provided by: RomArchive