O têrno protagonisto Keba trobul te tradel leskê kakoskê thaneste katar o Beogrado ź’ ande Debeljača aj kodja grastane vurdonesa. Pe Dunerako podo sî te tordjol thaj časonca sî te aźukêrel, kê kote sî le vozosko drom taj o individualno drom numa pe jek traka. Anda kodja lel le Kebas o tunjariko, numa vov tradel pesko drom vi bi ududesko maj dur, kê laśes prinźanel pesko drom. Po vurdon primil vov jekê manušês kaj phirelas po drom. Kodo manuš či vorbil č’ eg vorba taj varesar dićol, kê vov aśavel o vurdon vaj či mêkel te źal o vurdon sar trobul.

Ando regiono kata e Crepaja xasarel o Keba pesko drom, po drom sîkadjon leskê čudni buća, le droma thaj le gava permanentno pařudjon angla leste. Antrego rjat phirel vov inča v’ inča thaj sja maj but ćinjol. Diminjacê arêsel e Debeljača desja ćino. Lesko gras maj but mulo-j sar źuvindo thaj sja ande l’ paja. Le gaveskê gaźe mothon leskê, kê vo nakhlo kata ‘k mulengo gav thaj mothon leskê maj dur, kê sas les bari bax, kaj le gaveskê mule či aśade les taj či tasade les, nego von trade les numa xoxamne dromesa.

(Translacija Mozes F. Heinschink)

Kaća priča »Muro drom ži ande Debeljača« sîkavel e konekcija kata paćamaskê imaginacije le realitetosa, kaj arakhas len ande ‘l narativur kata but řomaja grupe: Le kontaktur maškar le źuvindengi thaj le mulengi ljuma. Le mule daštin te daraven le manušês, sar kaj arakhas kodja ande priča kata o Keba Kouznelas, vaj von daštin vi te ažutin thaj utešîn le manušês (dikh »O drugari«). Le mulengê priče butivar haćardile thaj prezentirisajle sar čačikane, anda kodja arakhas le ande realistički raportur. Sa kodja arakhas v’ ande le Kebaski priča: O kak avilosas ando Beogrado thaj pe ‘k vrjama našti mêkelas o foro. Le têrne Kebas sas o regiono prinźando, kê kote barilo lo, thaj vov gêlo po than leskê kakosko po drom.

Egzaktno opisil vov o vurdon, le grastes, o provianto thaj o drom kata Beogrado źi kaj Debeljača, savo kêrel nešte 5o kilometra. E situacija pe Beogradosko podo aśavel lesko drom ande Debeljača časonca. Kodo podo Pančevački most bombardirisjalo ando bêrš 1945 thaj kêrdilo pale tala o Tito. Le podosko drom sas 1.5 kilometra lungo thaj numa jeg tarfikoski traka sas pe leste, kodoleske źalas o trafiko alternativno numa ande jek direkcija. Anda kodja kaj sas le tradimasko prijoriteto ka o vozo, sas te aźukêren le normalni vurdona źi kaj nakhêlas o vozo pe li duj direkcije. Pala kodja pîterdilo le dromesko trafiko alternativno pe jeg direkcija. O drom angêrelas maj dur pa Temešosko podo ź‘ ando Pančevo thaj kotar karing o severo avelas e šuki, ravno bi-kopačengi Banatoski phuv. Pa o gav Crepana angêrelas o drom ande Debeljača.

Le naratoroskê fantastični pecimata, kaj angêren les ande le mulengi ljuma, savjatar dabi skêpil pe, le xoxamne droma, le pařuglimata kata l’ manuša, kata l’ khêra, kata l’ regionur, le tradimaskê muke save kêren leskê le mule, maladjon perfektno ande realistično ramo. Sja kodo bilaśimos gêtol pe diminjacê kaj o naratori arakhêl o čačo drom. Kana del vov po agor pe peskê njamur, či na čudin pe von, kê von prinźanen o bilaśimos kole dromesko. Von atestuin leskê kê sas les bari bax.

Ande priča vi arakhas jek motivo, kaj sî kodole źeneskê, kon bijandilo pe ‘k savato, farmekoski zor. Kodo motivo arakhas vi ande l’ priče kata aver njamura (Fennesz-Juhasz et al. 2003, Nr.11). V’ o paćamos, kê mule save sîkadjon, našti te den duma vaj numa phares den duma, arakhas ande bute mulengê priče (Fennesz-Juhasz et al. 2012, Nr.1). Ande kaća sama perel vi e tradicija, te boldesa e stadji naopačko thaj cîrdes la maj but tele pa čikat, atunči arakhêl tu sja kodja le mulestar.

(Translacija: Mozes F. Heinschink)

Literaura maj dur

Fennesz-Juhasz, Christiane; Cech, Petra; Halwachs, Dieter; Heinschink, Mozes F. (ed.). 2003. Die schlaue Romni: Märchen und Lieder der Roma / E bengali Romni: So Roma phenen taj gilaben. Klagenfurt: Drava Verlag.

Fennesz-Juhasz, Christiane; Cech, Petra, Heinschink, Mozes F.; Halwachs, Dieter W. (ed.). 2012. Lang ist der Tag, kurz die Nacht: Märchen und Erzählungen der Kalderaš / Baro o djes, cîni e rjat: Paramiča le Kaldêrašengê. Klagenfurt: Drava Verlag (transkripto taj njamcicka translacija: pp. 354–71).