Trin pheja pupuin so von bi kêrenas, te lelas len o împêrato řomnakê. E maj bari phen bi pekêlas anda numa jek kilovo ařo kadići manře, te čajljarel lenca e întrego kêtanija. E maškaruji phej čajljarelas bi ekhe šaxeskê šeresa o întrego them. E maj cîgni kam bijanelas le împêratoskê do sumnakune śavořên. O împêrato lel sol trine phejan paša peste taj ansuril la maj têrnořa pheja, savi čačimasa bijanel leskê do sumnakune rakljořên. La cîgnja rakljakê bokhale pheja pařuven le do somnakune raklořên do cîne źuklořênca aj le do sumnakune raklořên śuden pe ’k gurumnjangî štala. O împêrato xoljatar ankalavel peska řomnakê jakha taj mêkel la kořjardi anglaj khangêri, svako kon nakhêl angla late te śungardel pe la. Vov lel la maškaruja pheja řomnakê.

Le guruva ande štala krujin avri le śavořên taj sama len te na uštaven pe lende. Anda kodja angropon len le duj bokhale pheja žuvindes po gunoj. Katar o gunoj baron duj thule šukar kopača. E nevi împêratoski řomnji porunčil, te śinel le duj kopaća taj te kêren anda lende duj krevetur. Kana sovel o împêrato peska nevja řomnajsa pe kol patur, athoska vorbin le duj krevetur (śavořê) maškar peste pa pesko pharimos. E împêratoski řomnji ašunel lengo divano taj rodel le împêratostar te phabarel kadala duj patur. Po phabarimos le duje patongo našên-tar duj skîntije paj kijaki xîv taj anda lende kêrdjon duj bakriśe. E împêratjasa porunčil te śingren len taj te kêren anda lengê pořa xabe. Kana xalavel e sluškinja le pořa po řeko śindjon duj cîne pořakê kotoric taj źan-tar peskê le pajesa. Anda l’ pořakê kotoric kêrdon pale le duj sumnakune raklořê.

Le Devlestar biśaldo angêrel lengê o svînto Petre calja aj le duj sumnakune raklořê len pe te źan po drom karing o împêrato. O drom źi kote nakhêl kothe kaj khangêri kaj sî lengi dej phandadi. Numa von či kanden e porunka, te śungarden pe late. Anda kodja angêrdon angla o împêrato. Leskê mothon sja pengi historija. O împêrato oslobodil peska čača řomnja taj porunčil te mundaren lakê do nasule phejan.

(Translacija Mozes F. Heinschink)

E paramiči »Duj somnakune raklorrê« sî jeg puraji orijentalicko paramiči kaj sî priźandi ande but ljumakê thema. Kado paramičako tipo arakhas katalogisirime pe varijanta „Le trin somnakune raklorre“ / „Three golden sons“ (AaTh 707) thaj arakhas ande les ande Indija, ande perzijakê paramiča „milja thaj jek rjaća“, ande la Evropakê narodni paramiča, ande severno thaj južno Amerika thaj ka vi ka ‘l diferentni řomaja naratorja.

Paso-pasostar thol pe jeg episoda pala aver, kaj arakhas vi ande varijanta kataj Vilma Gábor, po egzemplo le magićni transformacije le mundarde źenengê kaj kêrdjon źuvinde trjabe (kopači, pato, skîntije). Jeg orijentalicko paramičako elemento sî vi le kořjarimasko štrafo. Ande la Vilmaki varijanta sî vuni biaźukêrde transformacije phangle pe ‘k řîndo. E episoda le Devlesa thaj le svîntone Petrosa, kaj buhljarel e paramiči, aśêl ando kontrasto karing e magično tematika. E Vilma sas jeg desja paćamni Řomnji. Butivar vorbilas voj pa pesko paćamos, pa Devlesko aźutimos thaj pa Devleski mila karing le manuša. Šaj kê lako xor paćamos formirisardja vi o individualno episodengo řîndo la paramičako.

O personalno stilo la Vilmako dikhêl pe ande lakê želje karing e publika kaj thol kan lakê paramičengê, “čumidav tjo ilo” (šun ka minuta 05:12), dikhêl pe ande lako doro pa kodja so pecil pe ande paramiči – “No, de akana xal le e fena, te xal le žungale pheja!” (ka minuta 04:16) thaj dikhêl pe vi maj dur ande l‘ šukar svatur sar teljarel la paramičasa kaj spomenil vi peskê papos (Kata o teljarimos la paramičako źi kaj minuta 00:28):
“Sah pe katar nah pe: Dejšto ljumê, dejšto them, ljumê împêracije ši akolo ši vitezije, kaj marla muro papo le mačhen. Kêren mišto thaj ertin, Romalej! Patjivale manušendar ašundjom la, patjivale manušehke phenav la.”

(Translacija: Mozes F. Heinschink)

Literatura

Aarne, Antti; Thompson, Stith. 1961. The Types of the Folktale. A Classification and Bibliography (= FF Communications LXXV), Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia.

Mode, Heinz; Hübschmannová, Milena (ed.). 1983–1985. Zigeunermärchen aus aller Welt. 4 Bände, Leipzig: Insel-Verlag.

Fennesz-Juhasz, Christiane; Cech, Petra; Halwachs, Dieter; Heinschink, Mozes F. (ed.). 2003. Die schlaue Romni, Märchen und Lieder der Roma / E bengali Romni, So Roma phenen taj gilaben. Klagenfurt: Drava Verlag (transkripto taj njamcicka translacija: pp. 140–53).