Čudoskeri čhajori

E Panna Cinka abo andro čirlatuno ungriko nav Czinka Panna, has le peršendar ungrika čercheňendar andro ‘romano bašaviben.’ Uľiľas andro berš 1711 la bašavibnaskerake fameľijake, has čudoskeri čhajori. Pricirdľas kija peste le ungrike mangnatos le János Lanyi, jov lake poťinelas aver lavutarikero sikhľiben le avre romane lavutaristar andal nadur forostar.

Pal o bijav, sar lake has 14 abo 15 berš kerďas štarekotoreskero suboris: joj ľidžalas pre lavuta, lakero rom bašavelas pre bugova the lakere šogora bašavenas pre cimbaľoma the kontra (akordovo ľidžipen pre lavuta abo pre brača). Lakere čhave nasigeder bašavenas vaš lakere šougora andre lakeri gupa. E grupa chudľas le Lanyiostar o phuva the o uniformi, sako ďives phirelas ke leste khere. Buterval bašavelas maškar o ungria grofa the aver andro than, bašavelas mek he la cisarovňake Marija Tereziake, anglal lakero meriben andro berš 1772.

Kada ďives, irimen andro baro nekrologos, has irimen andre latinsko čhib (šaj hoj le sikhľavneha so la rado šunelas), leperelas la Paňinakero ‘kalo šukariben’, lakero pijišagos andal e pipa, asaben the nekbuteder lakero džaniben te bašavel pre lavuta the te kerel ‘čačes čudoskeri zor’ upral o ungrika kheľibena the upral o džene.

Čirlatunes peršo?

Perdal o Balint Sarosi has e grupa la Panna Czinkakeri nekhphureder prindžarutňi grupa so presikhavel e inštrumentacija ‘klasicko’ ungrika romane grupi (lavuta, kontra, cimbaľoma, bugova) the ‘Kavka e Panna Czinka šaj avel iľi vaš e perši ungriko romaňi primaška andro moderno vakeriben.’

Andre varesave lakere dživipnaskere verziji has e Czinka sthovkeľarka le Rakocziskero maršos, bašavibnaskeri ikona la ungrika identita andal kala berš he te o Rakocziskero buntišaglos agorisaľiľas anglal lakero uľipen; aver bašavibena so ľidžan lakero nav – ‘La Panna Czinkakeri giľi’ [Czinka Panna nótája], savi džalas andro 19. šelberš, zalelas jekh bari kompozicija, sar jekh andal e Scènes de la csárda sur des melodies anciennes hongroises (op.65,č.9) le ungriko lavutaris the sikhľardo Jenő Hubay (1858-1937).

Aver legendija

Aľe he te la Czinkakero ašunďipen the lakeri bari roľa paš lakero zathoďipen, ča vajkeci džuvľa džanas pal late andro kada žanros. Buteder e Czinka, na but, hoj lakeri biografija has vobec irimen, has lakeri bari ‘avra džuvľakeri’ roľa: „korkoro lakero baripen ži kaj pes dochudľas cikňarel e dar pal o nadikhľiben avre džuvľen.“

E Czinka pes ačhiľas ‘legenda’, lakero vakeriben pes vakerelas the has sikhado sar inšpiracija perdal o romane čhavore andre čechiko, slovačiko the ungriko čhib andro thema pre stredno Evropa. O vakeriben has sikhado andro vakeribena, romana, giluňi, bavišaga, maľimena the hoj ča andro jekh filmos. Sikhaviben the realita le romane lavutareskero virtuozis perdal aver duj the jepaš šelberš ačhel buteder (aľe na ča) muršikano.