Ande ‘g intervjuo pa paramičengo mothaimos o paramičari puśel peskê maj laśe amalestar, dali źanel, kê jeg data sas lo phandado; thaj vov lel te mothol: Maj anglal, kana sas lo eg têrno śav, avile jeg deteharin śingale lende thaj les angêrde ando phaglimos. Kote došarel les jeg têrno paro, kaj vo butumi mundardja ekha źuvlja. Andaj xoli marel lo le têrne rakles kon došarel les, thaj dukhavel les. Le rakleski piramni priznajil ande peski dar, kê vo, o Řom, či na mundardja la źuvlja. Numa ivja Devleske, le raj thon les šov śon ande řobija, numa anda kodja so mardja thaj dukhadja la rakljakê rakles.

Pala lesko skêpimos kataj řobija vov teljarel o lungo drom khêre. Anglaj rjat del vov ande ‘k khêr thaj řudjil le khêreskê gazdas te nakhêl e rjat ande lesko khêr. O gazda le khêresko primil les thaj thol angla leste jeg pherdi piri xîvic, thaj rodel lestar daraimasa, sja te xal. Daratar garavel o protagonisto e xîvici tala peski thalik kaj sî phangli haravljasa. O gazda le khêresko pale daravel e Řomes thaj rodel lestar te khêlel. Vo lel te khêlel, de sar khêlel, pîterdjol i haravli tela leski thalik thaj e xîvici thavdel katar leskê pînře tele źi pe phuv. O gaźo atakiril le Řomes maj dur. O Řom lel te našêl thaj garadjol kata gazda pe ‘k khaseki gêrmada, te aśêl e rjat kote. Numa pe koj khaseki gêrmada arakhadon vi duj têrnimata kaj kamen pe; e khaseki gêrmada del mujal. Le duj têrnimata našên-tar taj von mêken pala peste jeg bari korpa, pherdi xamata thaj pimata. Kaća xamaski korpa kamel te anel o Řom peskê paposkê sar dařo, kê vo teljarel ka pesko papo te dikhêl les.

(Translacija: Mozes F. Heinschink)

Ande cigênija, kaj sas mothaimaski, narativoski kultura, le Řom či mothonas numa paramiča la têrna generacijakê, nego motholas pe vi e oralno tradirime historija la grupaki thaj la familjaki: Biografije kata ‘l parampapur, kontemporarni pecimata thaj interesantni pecimata andaj nakhli vrjama. Le śavořê ašunenas le priče butivar kata diferentni naratorura thaj anda kodja v’ anda diferenti perspektive. Kodola priče primonas len sar peska grupako historično nasledstvo.

Sar o naratori Dragan Jevremović malavel peskê amalesa ande diskusija, nas e granica maškar čačo thaj xoxamno desja jasno, kodja sas zavisno kata o naratori thaj katar leski perspektiva. Numa te athaves ekhe purane, informirime vortakos jekha »realističkona« xoxamna thaj perfektno ismislime priča, kodja naj kak ušoro bući nego bari arta. Jeg klasično eksemplo kata ‘k xoxaimaski paramiča kata le Dragano Jevremovićoski kaldêrašicko grupa sas o athaimos kata k’ vizitori, kon avel avrjal. Vorta kodja źanglja te kêrel lo ekhe vortakosa, kon źanel les thaj leski biografija laśes de kata 40 bêrš.

O naratori mothol, kana sas lo têrno, sas les jeg šove śonengo robijako štrafo. Le ašunitorja čudin pe thaj či źanen khanči pa kodja – kê čačimasa či na pecisajlo. Pe sama kataj štrafoski akcija thaj sar pêlo lo ando phandaimos mjazol sja čačes. Numa le lakrdijakê pecimata pala lesko skêpimos andaj řobija len te aven sja maj but apsurdni, ali pe kaver rig maladjon laśes le divanosa pa narativno mothoimaski kultura, kê skoro źi po agor či źanen le ašunitorja te sî sja numa jeg xoxamni priča vaj na. Katka hasnil o naratori ande peski presentacija pa peste vi o kližejo pa o trajo ekhê têrne řomesko; ande kado konteksto či dićon la lakrdijakê pecimata anda mothaimasko repertoaro (sar e episoda la xîvicaki) pra but apsurdni.

(Translacija: Mozes F. Heinschink)

Literatura

Fennesz-Juhasz, Christiane; Cech, Petra; Heinschink, Mozes F.; Halwachs, Dieter W. (ed.). 2012. Lang ist der Tag, kurz die Nacht. Märchen und Erzählungen der Kalderaš / Baro o djes, cîni e rjat. Paramiča le Kaldêrašengê. Klagenfurt: Drava Verlag (transkripto taj njamcicka translacija: pp. 404–23).